له طلوع نیوز سره د جمهور رئیس د ځانګړي استازي او د سولې په چارو کې د دولت وزیر، عبدالسلام رحیمي ځانګړې مرکه
طلوع‌نیوز / محور / د وړی ۲۹مه
خبرنگار: آیا روند صلح افغانستان از مسیر اصلی و درستش منحرف شده؟
عبدالسلام رحیمی: هنوز ما و شما در شروع راه هستیم؛ در راهی نرفته بودیم که بگوییم از آن راه عدول کرده‌ایم. هنوز در شروع راه هستیم؛ باید پروسه آغاز گردد و باید آن را به پیش ببریم. این که راه درست است و یا نیست، در هر موقع مردم قضاوت خواهند کرد که راه درست است یا نیست. هدف این است: به نتایجی که منافع مردم افغانستان را ایجاب می‌کند، برسیم.
خبرنگار: آیا خوش‌بین هستید؟
عبدالسلام رحیمی: بلی. بد‌بین هم نیستیم، واقع‌بین هستیم.
خبرنگار: سه نشانه‌ای که فکر می‌کنید، مسیری که ترسیم شده و دروازه‌ای که گشوده شد پس از مذاکرات دوحه، و شما فکر می‌کنید که افغانستان را به صلح می‌رساند، چه است آقای وزیر؟
عبدالسلام رحیمی: اولاً باز شدن راه برای مذاکره، یک آغاز است؛ بدون اینکه ما در مورد خوب و بد آن قضاوت کنیم. یک حرکت به وجود آمده و از هر وقت دیگری، مردم افغانستان، بزرگان مملکت، رهبران، همه، به این عقیده هستند که صلح، یک نیاز و از هر وقت دیگری جدی‌تر است و مهم‌تر این است که به صلح برسیم و مملکت خود را از مشکلاتی که می‌تواند در عدم صلح وجود داشته باشد نجات دهیم.
خبرنگار: ولی آقای رحیمی چرا هنوز فکر می‌کنید که ما در آغاز راه هستیم، با وجود اینکه تقریباً دو سال تلاش‌های صلح جریان داشت و امریکا پیمان بست. فکر نمی‌کنید که ما در نیمه راه هستیم تا آغاز راه؟
عبدالسلام رحیمی: مذاکرات ایالات متحده امریکا با طالبان، پروسه‌ای بود که خود آنها تعقیب کردند و آغاز کردند. تا اینجا بیشتر روی مسایلی که برای آنها مهم بود، بحث شده و دروازه را برای مذاکرات باز کرد. نکاتی در پروسه است که تداوم آن می‌تواند ما را به صلح برساند. ولی برای ما مذاکرات بین‌الافغانی هنوز صورت نگرفته و هنوز برای ما آغاز راه است.
خبرنگار: آیا آقای غنی رئیس‌جمهور افغانستان طرح مشخصی برای صلح دارد؟
عبدالسلام رحیمی: بلی! طرحش باربار ارائه شده و در کنفرانسی که سال گذشته در کشور سوئیس دایر گردید، طرح را مکمل ارائه کردند؛ همه چیز وجود دارد. ولی فعلاً شرایط طوری است که آنها نمی‌خواهند تا پروسه را به تنهایی رهبری کنند؛ بلکه این پروسه، ملی است، باید به اشتراک همه طرف‌ها، همه افغان‌ها و همه بزرگان مملکت، با هم این پروسه را به پیش ببرند.
خبرنگار: شما از طرح هفت ماده‌یی حرف می‌زنید که رئیس‌جمهور همگانی ساخت و یا طرحی که پیش از هفت ماده‌یی گفته شده بود؟
عبدالسلام رحیمی: بلی، طرح هفت ماده‌یی یک خلاصه‌ای از آن بود.
خبرنگار: این طرح را اگر واقع‌بینانه بگویید، آیا ممد صلح خواهد بود و یا مانع صلح؟
عبدالسلام رحیمی: هر کار و هر قدمی که برای صلح برداشته می‌شود، هدف این است که ممد صلح باشد. هیچ‌کس تلاش نمی‌کند که مانع صلح باشد. رئیس‌جمهور افغانستان در مراحل مختلف، نشان داده و اولین کسی بوده که در پروسه صلح کار کرده و می‌کند. ولی فعلاً قرار است پروسه صلح به اشتراک و به هم‌گامی و هم‌صدایی همه صورت گیرد.
خبرنگار: آیا طرح رئیس‌جمهور هنوز سر جایش است؟ این درست است؟
عبدالسلام رحیمی: طرحی که در آینده عملی خواهد شد، چیزی خواهد بود که با تفاهم همه، روی آن توافق شود و عملی گردد.
خبرنگار: یعنی این طرح تا هنوز عملی نیست یا قرار نیست بر بنیاد طرح هفت ماده‌یی رئیس‌جمهور غنی روند صلح به پیش رود؟
عبدالسلام رحیمی: قرار است که همه‌ی بزرگان بنشینند؛ روی منافع افغانستان فکر کنند. طرح هفت ماده‌یی هم به خاطر صلح بود؛ همه چیز را با هم فکر کنند و تفاهم کنند و پروسه صلح را به پیش ببرند.
خبرنگار: اما بسیاری گفتند که این طرح بیشتر مانع صلح است. مثلاً در بخش پاکستان؛ آیا فکر می‌کنید که پاکستان بیاید و به افغانستان تضمین کتبی بدهد و پای ورق امضا کند که دیگر طالبان در خاک پاکستان لانه نخواهد داشت و دیگر پشتیبانی از طالبان نخواهد کرد و از جنگ افغانستان هم، دیگر حمایت نخواهد کرد؛ در حالی که تا به حال پاکستان هم اعتراف نکرده؟
عبدالسلام رحیمی: پاکستان هرچه می‌کند به خاطر منافع خودش است، مهم این خواهد بود که ما در خانه‌ی خود برای افغانستان چه می‌خواهیم. اگر رئیس‌جمهور افغانستان می‌خواهد شرایطی بیاید که همه‌ی منطقه، پشتیبان صلح افغانستان باشد، به شمول پاکستان، این یک خواستِ خوب برای افغانستان است.
خبرنگار: ولی باید عملی باشد، آیا (این موضوع عملی) است؟
عبدالسلام رحیمی: این خواستی است که صلح را در افغانستان تعیین می‌کند. فعلاً روی موضوعات کار می‌کنیم. اگر صلح پشتیبانی منطقه‌یی را نداشته باشد... طبعاً ما و شما می‌بینیم که تلاش‌هایی که قبلاً در دوره‌های قبلی صورت گرفته آنها به خاطر بعضی مسایلی که در منطقه بود، دوباره تخریب گردید. ولی اینکه کشورهای منطقه در پروسه صلح حمایت و همکاری کنند، یک چیز لازم است...
خبرنگار: حمایت پاکستان که پای ورق امضا کنند و به شما تضمین بدهند؟
عبدالسلام رحیمی: پاکستان یکی از کشور‌هایی است که در مسایل جنگ و صلح افغانستان نقش داشته و باید از پروسه صلح حمایت کند. این به نفع پاکستان و به نفع همه‌ی کشورهای منطقه است و لازم است که همه همکاری کنند.
خبرنگار: آجندای جمهوری اسلامی افغانستان در مذاکرات میان افغانان چه است؟
عبدالسلام رحیمی: اول، رهبری سیاسی مملکت باهم روی نکات اساسی تفاهم کنند. بعد از آن تیم مذاکره را رهبری کنند و برای‌شان وظیفه و اجندا بدهند که بر روی چه چیز‌ها مذاکره کنند.
خبرنگار: ما تا امروز آجندا نداریم؟
عبدالسلام رحیمی: اجندا داریم؛ معلومات و مسایل زیادی است. ولی باید دوباره شورای رهبری مصالحه بنشیند و روی مسایلی بحث کنند و هر چیزی را که لازم دیدند، داخل اجندا بسازند و هر چیزی را که لازم ندیدند آن را خارج کنند.
خبرنگار: یعنی شما یک فهرست نوشته‌شده روی میز دارید؟
عبدالسلام رحیمی: چند ماه است که روی موضوعات مختلف کار می‌کنیم. مواد ابتدایی را برای هر بحث آماده کرده‌ایم؛ ولی بستگی به این دارد که دوباره از طرف بزرگان و رهبری مملکت تصویب شود.
خبرنگار: سه خط سرخ که برای مذاکرات روی میز است، چه خواهد بود؟
عبدالسلام رحیمی: خطوط را مردم تعیین کرده و در لویه‌جرگه آمدند و گفتند که چه می‌خواهند. ما فکر می‌کنیم وقت آن نیست که ما زیاد خط بکشیم و زیاد آن را رنگ دهیم.
خبرنگار: اتفاقاً وقتش است، چون شما برای گفتگو با طالب می روید.
عبدالسلام رحیمی: چیزهایی را که مردم افغانستان تعیین کرده، همان‌ها ارزش‌ها است و برای آنها تا آخرین حد کار می‌کنیم.
خبرنگار: (خطوط) چه چیزی هست و در کجا تعیین شده؟
عبدالسلام رحیمی: همه‌ی آنها ارزش‌هایی است که ما و شما در طول دو دهه گذشته به دست آوردیم و برای مملکت حیثیت یک سرمایه را دارد. آنها چیزهایی است که مردم افغانستان می‌خواهند حفظ شوند. در لویه‌جرگه آمدند و گفتند که ما اینها را می‌خواهیم، و آن سندی است که شما می‌توانید آن را ببینید و برای شنوندگان‌تان نشان دهید.
خبرنگار: حالا وقتی مردم مصاحبه را می‌شنوند، می‌خواهند بدانند که خطوط سرخ را که به گفته‌ی شما، آنها تعیین نموده، آیا در فهرست است و یا خیر؟
عبدالسلام رحیمی: بلی. خواسته‌های مردم افغانستان همه در فهرست است ولی فعلاً در موقفی نیستم که آن را اعلان کنم.
خبرنگار: شما وزیر صلح هستید، چه کسی باید اعلان کند؟
عبدالسلام رحیمی: ما اجراکننده هستیم ولی تصامیم را شورای رهبری مصالحه می‌گیرد.
خبرنگار: شورای عالی مصالحه چه وقت ایجاد می‌شود؟
عبدالسلام رحیمی: بسیار به زودی. قرار است که داکتر صاحب عبدالله مسؤولیت آن را بگیرد تا پروسه بتواند به کار خود آغاز کند. شورا بعد از آن که آنها آمدند، مسؤولیت را به عهده گرفته نظر به مشوره‌های بعدی به پیش می‌رود.
خبرنگار: آقای عبدالله رئیس شورای مصالحه تعیین می‌شود؟
عبدالسلام رحیمی: بلی. پروسه‌ی صلح را آنها رهبری خواهند کرد.
خبرنگار: قرار است بر اساس توافق سیاسی به میان آید؟ در صورتی که هر دو طرف هر روز در رویا‌رویی با هم قرار دارند!
عبدالسلام رحیمی: مسأله، جنگ نیست، بحث است؛ که به چه شکل بتوانیم منافع افغانستان را حفظ و تثبیت کنند و بحث‌ها هم به نتایج خوبی نزدیک شده و به زودی شما خواهید دید که مسأله حل شده است.
خبرنگار: شما سکرتر آقای عبدالله خواهید شد؟
عبدالسلام رحیمی: در پروسه‌ی صلح، من خادم مردم افغانستان خواهم بود و مهم نیست که عنوان چیست. فعلاً یک عنوان رسمی، وظیفه من دارد. پروسه‌ی صلح یک کار مهم است. هر کسی از ما در هر نقشی که باشیم، باید برای آن کار کنیم. ولی این مسایلی است که باید شروع شود. داکتر صاحب بیایند رهبری را به دوش بگیرند، باز هر تصمیمی که رهبری دولت گرفت، ما آن را عملی می‌کنیم.
خبرنگار: شورای مصالحه شامل چه کسانی خواهند بود؟ تعدادشان چند (نفر) است؟ چه کار‌هایی را انجام می‌دهند؟ از کی دستور می‌گیرند؟ چنانکه در طرح ذکر گردیده اگر آقای عبدالله در رأس این شورا قرار بگیرد، از آقای عبدالله دستور خواهید گرفت نه از آقای غنی؟
عبدالسلام رحیمی: مسایل صلح، پروسه‌ای است که به تفاهم و توافق همه باید به پیش برود و خود شورا جمعی از بزرگان مملکت است که می‌نشینند به خاطر خیر مملکت تصمیم می‌گیرند...
خبرنگار: «بزرگان» یعنی کسانی که سن‌شان بالاست؟!
عبدالسلام رحیمی: کسانی خواهند بود که در جامعه مطرح هستند، البته یک‌تعداد نهادهای انتخابی هم در آن حضور خواهند داشت تا هر تصمیمی که می‌گیرند، تصمیم جامع و مفید باشد.
خبرنگار: چند نفر میباشند و چگونه انتخاب می‌شوند؟
عبدالسلام رحیمی: وقتی کارشان را شروع کردند، اعلان کنند.
خبرنگار: هیئت ۲۱ نفره که از طرف شما اعلان‌شده نهایی است؟
عبدالسلام رحیمی: بلی.
خبرنگار: معیار حکومت شما در این مورد [عضویت هیئت] چه است؟
عبدالسلام رحیمی: معیا‌ر‌های مختلف در نظر گرفته شده. شمولیت سیاسی یکی از معیارهایی بود که همه باید در آن حضورشان را ببینند. تخصص، تجربه، نمایندگی از اقشار مختلف جامعه و اینها همه چیزهایی بودند که در آن شامل بوده است.
خبرنگار: آیا این معیارها را شما در این هیئت می‌بینید ؟
عبدالسلام رحیمی: بله.
خبرنگار: کل اعضای هیئت آیا چنین معیارهایی را دارند؟
عبدالسلام رحیمی: [لست هیئت] چیزی است که در نتیجه‌ی یک پروسه مشورتی بسیار طولانی صورت گرفته و نهایی شده. از طرف‌هایی که نمایندگی می‌کند، نظر آنها مثبت است.
خبرنگار: قرار نیست که یک نفر بگوید که نظر‌ش مثبت است و یا منفی. اینها می‌روند تا به نمایندگی از مردم در مذاکرات حرف بزنند و با کسانی رو‌در‌رو خواهند شد که «۲۰ سال» سابقه مذاکرات را دارند و کارکشته هم هستند. اگر واقع‌بینانه بگویید آیا اینها می‌توانند در مقابل کسانی که سابقه بیشتر از «۲۵ سال» تجربه را دارند، با آنها مذاکره کنند؟
عبدالسلام رحیمی: اول اینکه طالبان ۲۵ سال تجربه مذاکره را ندارند. دوم، شخصیت‌هایی که جزء هیئت هستند اشخاص توانمند هستند و می‌توانند این کار را پیش ببرند. سوم اینکه آنها از یک نظام و از یک کشور نمایندگی می‌کنند و رهبری پروسه صلح و بزرگان مملکت خطوط را تعیین می‌کنند و برای آنها وظیفه داده خواهد شد که آنها مذاکرات را به پیش ببرند.
خبرنگار: پس آنها پیام‌رسان هستند، مذاکره‌کننده نیستند؟
عبدالسلام رحیمی: نه‌خیر، مذاکره‌کننده هستند.
خبرنگار: پس مذاکره‌کننده باید فن مذاکره را داشته باشد.
عبدالسلام رحیمی: بلی! دارند.
خبرنگار: شما (درباره) سه یا چهار کسانی که من نام نمی‌گیرم و شما هم می‌دانید که کی‌ها هستند، بگویید که آیا اینها تجربه یک روز نشستن بالای میز مذاکره را دارند و یا خیر؟ چون که باور این است که شما سلیقه‌یی و به فرمایش کسانی، نام آنها را در فهرست جا دادید؛ و اینها می‌روند تا به نمایندگی از افغانستان صحبت کنند!
عبدالسلام رحیمی: اگر ما و شما تمام میکانیزم را در پروسه صلح در نظر بگیریم، در بالا شورای رهبری است که تعیین‌کننده است. آنها خطوط را تعیین می‌کنند و حضور دارند. (همچنین) خود تیم مذاکره است. و شورای مشورتی داریم که از تمام اقشار مردم افغانستان در آن حضور دارند و آنها مسایل را دقیقاً روزمره مطالعه می‌کنند و نظریات‌شان را ارائه می‌کنند. این وسیع‌ترین پروسه‌ی مشورتی است که صدای همه مردم افغانستان از هر جهت و از هر جای مملکت در آن شامل خواهد بود. حداقل این تشویش وجود ندارد که صدای مردم در آن وجود نداشته باشد.
خبرنگار: اتفاقاً چنین تشویشی وجود دارد و مورد انتقاد است.
عبدالسلام رحیمی: در تیم مذاکره، هر کس را که انتخاب کنیم، از یک طرف انتقاد درباره آن وجود خواهد داشت. بالآخره تیم مذاکره تعدادشان زیاد است؛ تخصص هم دارند و در عقبه‌اش نظام وجود دارد که می‌تواند این کار را انجام دهد.
خبرنگار: صلاحیت هیئت مذاکره‌کننده چقدر است؟
عبدالسلام رحیمی: صلاحیت هیئت را شورای رهبری تعیین خواهد کرد. هر وقت که تعیین شد، من برای‌تان وعده می‌دهم که سند را به دست‌تان می‌رسانم.
خبرنگار: هنوز تعیین نشده؟ شما اجندا دارید، باید تعیین شده باشد.
عبدالسلام رحیمی: ما موضوعات زیادی را در لیست داریم که باید بالای آن بحث شود. به این لحاظ، درآوردن آن به حیث اجندا، بعد از فیصله رهبری صورت می‌گیرد.
خبرنگار: پس این هیئت صلاحیت چانه‌زنی با طالب را ندارد؟
عبدالسلام رحیمی: صلاحیت چانه‌زنی و بحث را دارند. به طور مثال، رهبری برای‌شان تعیین می‌کند که بالای آتش‌بس صحبت کنید. پس به همین «حدود» می‌توانند بالای آتش‌بس صحبت کنند و ممکن است ما به یک آتش‌بس برسیم...
خبرنگار: حدود مشخص شد.
عبدالسلام رحیمی: شما کدام موضوع را سراغ دارید که حدود نداشته باشد؟! طبعاً که هر موضوع از خود حدود دارد.
خبرنگار: هیئت صلاحیت بالا رفتن از حد تعیین شده را ندارد، درست است؟
عبدالسلام رحیمی: همان حدود را رهبری تعیین خواهد کرد، دست و پای‌شان را نمی‌بندد. آنها را تجهیز نموده و آماده می‌سازند تا بتوانند هم چانه‌زنی کنند، هم بحث و استدلال کنند؛ تا طرف مقابل به یک قناعت برسد.
خبرنگار: مثلاً در یک میز اگر طالب بخواهد که جمهوری را به امارت و یا پرچم سه‌رنگ فعلی را مبدل به پرچم سفید، کند، این هیئت صلاحیت معامله با طالب را خواهند داشت و یا به کابل به تماس می‌شود و خواهند گفت که ما چه کنیم؟
عبدالسلام رحیمی: این تیم هیچ وقت پشت میز، معامله نمی‌کند، چیزهایی برای‌شان تعیین شده است. درست است که در یک مذاکره هر طرف خواسته‌های خود را دارد، اگر هر دو طرف عین چیز را می‌خواستند، پس به مذاکره نیازی نبود. هر دو طرف خواسته‌های خود را دارند. در نتیجه و جریان این پروسه ما می‌توانیم بگوییم که ما به کدام سمت و سو روان هستیم و در پایان پروسه می‌توانیم تعیین کنیم که موفق بودند و یا ناموفق. پیش از همه چیز، قضاوت کردن یک پروسه که ناکام یا ناموفق است، این کمکی نمی‌کند.
خبرنگار: نه قضاوت نیست. بحث این است که هیئت صلاحیت چانه‌زنی را دارد یا خیر، در عین حالی که شما می‌گویید بله، در عین زمان می‌گویید که حدود برای‌شان تعیین می‌شود.
عبدالسلام رحیمی: بلی. از قبل موضوعات تعیین می‌شود که سر این موضوعات صحبت کنید.
خبرنگار: و حدود هم برای‌شان تعیین می‌شود.
عبدالسلام رحیمی: چیزی بی‌حد نمی‌تواند وجود داشته باشد.
خبرنگار: حدود در میز تعیین می‌شود یا در کابل؟
عبدالسلام رحیمی: در کابل به آنها گفته می‌شود. به طور مثال در کابل برای‌شان گفته می‌شود ما آتش‌بس می‌خواهیم. این خواست این طرف است. آنها می‌روند بحث می‌کنند طرف مقابل حرف‌های خود را دارند. بمانید که مذاکرات شروع شود، بالآخره ان‌شاءالله به یک نتیجه می‌رسیم.
خبرنگار: چرا مذاکرات بین‌الافغانی به تاریخ دهم مارچ آغاز نشد، شما مانع شدید و یا طالبان؟
عبدالسلام رحیمی: ما مانع نشدیم. موضوع عدم آمادگی‌ها بود که از قبل باید گرفته می‌شد، طالب‌ها تا حال حاضر نشدن که مذاکرات را شروع کنند. آنها پیش‌شرط گذاشته بودند که زندانیان را آزاد کنیم. دولت افغانستان بالای پروسه زندانیان کار را شروع کردند و تا اندازه‌ای پیش رفته و مانع پروسه صلح نشده است.
خبرنگار: چرا زندانیان به تاریخ دهم مارچ از زندان رها نشد؟
عبدالسلام رحیمی: یک تعداد از زندانیان آزاد شد. رهایی زندانیان به تاریخ دهم مارچ بسیار عملی نبود. این یک پروسه است که کار می‌خواهد و به این باید رسیدگی شود. در اینجا نظر مردم افغانستان مطرح است. هر فردی که در لیست شامل است، باید بررسی شود.
خبرنگار: شما می‌دانستید که رهایی زندانیان در مدت ده روز ممکن نیست تا ۵۰۰۰ زندانی از بند رها شود. در اعلامیه مشترک بین ناتو و امریکا چنین چیزی را نگفتید که ما با این طرح مخالفت داریم که در مدت ده روز ۵۰۰۰ زندانی آزاد شود. خاموشی، یعنی توافق؛ درست است؟
عبدالسلام رحیمی: شما ندیده باشید که ما گفته باشیم موافقت داریم یا مخالفت داشتیم.
خبرنگار: سکوت کردید و چیزی نگفتید. مگر توافقنامه از قبل به دست‌تان نرسیده بود. در آن تاریخ مشخص شده است؟
عبدالسلام رحیمی: بلی بود. شما یک بار ببینید و آن را دوباره بخوانید، به همین شکل نیست. گفته که تسهیل می‌کنیم تا این رقم و تا این تاریخ. بلی، ما می‌دانستیم که این تاریخ در همان سند وجود دارد و در اعلامیه گفتیم که ما اطلاع یافتیم که همچون سندی امضا شده. بیشتر از این چیزی گفته نشده. مطابق ضرورت‌های یک پروسه و به خاطر حفظ منافع مردم افغانستان... (رهایی زندانیان شروع شده) این پروسه حساس است، به همین به ترتیب کار شده که لازم بوده و این پروسه بسته نیست و جریان دارد.
خبرنگار: زندانیان که تازه از بند رها شده‌اند، کی‌ها هستند؟
عبدالسلام رحیمی: اینها کسانی هستند که در لیست طالبان بوده و می‌توانست مطابق پروسه آزاد شوند و تا به حال در حدود 360 نفر آزاد گردیده است. برای بقیه پروسه هم تعهد وجود دارد ولی باید مطابق اصول پیش برود.
خبرنگار: طالبان گفته‌اند که اینها (زندانیان آزادشده) کسانی نامعلوم هستند.
عبدالسلام رحیمی: اینها کسانی هستند که در لیست آنها وجود داشته است.
خبرنگار: به چه کسانی تحویل داده شده؟
عبدالسلام رحیمی: مطابق پروسه که شروع شده بود و چیزی که همراه طالبان تفاهم شد، در همان پروسه آزاد شد و به فامیل‌های‌شان سپرده شد.
خبرنگار: به فامیل‌ها یا به طالبان؟
عبدالسلام رحیمی: هیئت طالبان هم اینجا حضور داشت و بالای این موضوعات از قبل بحث شده بود و اینها کسانی بودند که در لیست آنها وجود داشت.
خبرنگار: آیا لیست ۵۰۰۰ زندانی نزدتان است و چرا با رهایی ۱۵ نفر زندانی دیگر طالب مخالفت دارید؟
عبدالسلام رحیمی: به لحاظ اینکه دوسیه‌های آنها طوری است که باید یک سلسله کا‌رها صورت بگیرد و تفاهم به وجود بیاید...
خبرنگار: تفاهم چی؟
عبدالسلام رحیمی: ... و پروسه صلح بین مردم حرکت کند و با مردم افغانستان تفاهم شود. اگر دوسیه‌های آنها دیده شود و ثقلتی در آنها دیده می‌شود و بعضی موضوعات هم است که نمی‌شود به طور یک‌دم بالایش تصمیم گرفت. همچنین در هر پروسه نمی‌شود که از سخت‌ترین‌ها شروع کنیم.
خبرنگار: شما در رهایی زندانیان قبلی از مردم پرسیدید؟ حتی آنها دوباره به میدان‌های جنگ برگشتند؟ آیا در مورد رهایی انس حقانی از مردم پرسیدید؟
عبدالسلام رحیمی: هر تصمیمی که در آزادی زندانیان صورت گرفته، مطابق قوانین افغانستان...
خبرنگار: انس حقانی آیا مطابق قوانین آزاد شده؟
عبدالسلام رحیمی: ... و منافع دراز‌مدت افغانستان صورت گرفته است. هر تصمیمی که گرفته شده درست است که بعضی آنها بعضاً خوشایند نمی‌باشد، ولی بعضی وقت‌ها زمامدار مملکت مجبور می‌شود به خاطر حفظ منافع دراز‌مدت کشور یک سلسله قدم‌هایی را بردارد.
خبرنگار: این ۱۵ نفر کی‌ها هستند که به این اندازه خطرناک است؟
عبدالسلام رحیمی: مسأله این است که اینها در چه مسایلی در گذشته سهیم بودند.
خبرنگار: در چه قضیه‌ای اینها شریک بودند؟
عبدالسلام رحیمی: در قضایا و حملات پیچیده شرکت داشتند.
خبرنگار: دو سه حمله‌ای که اینها حضور داشتند و بزرگ است، چه است؟
عبدالسلام رحیمی: دقیق‌تر می‌توانیم هر قضیه را از روی دوسیه‌های‌شان ارزیابی کنیم و حالا معلومات هر دوسیه نزد ما نیست. دلیل آزاد نشدن‌شان این است که دوسیه‌های‌شان حساس و پیچیده است.
خبرنگار: و اینها آزاد نمی‌شوند؟
عبدالسلام رحیمی: پروسه صلح به پیش برود و یک روزی اگر ما شاهد این خواهیم بود که صلح به نتیجه برسد، باید کل زندانیان از بند آزاد شوند.
خبرنگار: در آن وقت دوسیه‌های‌شان تکمیل خواهد شد؟
عبدالسلام رحیمی: بستگی به این دارد که چه وقت صلح به نتیجه می‌رسد. اگر سال‌ها طول بکشد، بسیار طولانی خواهد شد.
خبرنگار: فعلاً گره کار همین است که اینها آزاد شود تا ما وارد مذاکرات شویم.
عبدالسلام رحیمی: این گرهِ کار، شده نمی‌تواند. آن طرف هم نمی‌تواند که به خاطر 15 نفر زندانی، کل پروسه را مختل بسازد.
خبرنگار: عملاً مختل شده.
عبدالسلام رحیمی: آنها افراد خود را از کابل من‌حیث یک وسیله فشار خواستند، ولی بعد از آن هم پروسه ادامه یافت. آنها هم یک تعداد را که در اختیارشان بودند، آزاد ساختند.
خبرنگار: (آزادی زندانیان طالب) در هماهنگی با طالب نبوده اما؟
عبدالسلام رحیمی: از همان لیست که داده بودند، از همان آزاد شده.
خبرنگار: اگر نپذیرند؟
عبدالسلام رحیمی: اگر نپذیرند، خیلی چیزهای دیگر را هم نمی‌پذیرند.
خبرنگار: شما ادامه می‌دهید آزادی زندانیان را؟
عبدالسلام رحیمی: هدف از آزادی زندانیان این است که دروازه را برای پروسه صلح باز کند و در عرصه صلح پیشرفت صورت گیرد.
خبرنگار: زندانیان حکومت افغانستان نزد طالبان کی‌ها هستند؟
عبدالسلام رحیمی: یک تعداد زندانیانی داریم که تعدادشان بسیار کمتر است نسبت به زندانیان آنها و لیست‌های‌شان هم برای آنها داده شده و بر اساس این لیست باید آزاد کنند.
خبرنگار: به چه تعداد زندانی نزد آنها موجود است؟
عبدالسلام رحیمی: جمعاً لیستی که ما داشتیم حدود 1500 نفر بود که یک تعدادش قبلاً آزاد شده به روش‌های مختلف و فعلاً در حدود 1000 نفر است، اعم از ملکی و قوای مسلح.
خبرنگار: تعداد نیروهای امنیتی (زندانی در اختیار طالبان) چقدر است؟
عبدالسلام رحیمی: تعداد دقیق نیروهای مسلح همین لحظه در ذهنم نیست، ولی جمعاً در حدود 1000 نفر شامل لیست است.
خبرنگار: یعنی نمی‌دانید که به چه سطح از نیروهای امنیتی نزد طالبان زندانی است؟
عبدالسلام رحیمی: می‌دانیم.
خبرنگار: اینها از میدان جنگ گرفته شده یا از راه‌ها ربوده شده‌اند؟
عبدالسلام رحیمی: از هر دو.
خبرنگار: چقدر زندانی نظامی وجود دارد؟
عبدالسلام رحیمی: در حدود 1000 نفر فعلاً تمام اسیران دولت نزد طالبان اسیر است و نظامیان نسبت به افراد ملکی کمتر. یک تعداد هم در ده سال قبل در نتیجه عملیات نیروهای امنیتی آزاد شده‌اند.
خبرنگار: بسیار عجیب است که حکومت افغانستان هنوز اطلاعات ندارد که چند نفر نظامی و چند نفر سربازش و در چه سطحی نزد طالبان زندانی است.
عبدالسلام رحیمی: تمام ارقامِ بسیار دقیق هست.
خبرنگار: آقای وزیر ۲۰ نفر که چند روز قبل از طرف طالبان رها گردید، کی‌ها بودند؟
عبدالسلام رحیمی: آنها همه‌شان کسانی نبودند که مطلوب باشند. نظامیان بسیار کمتر بودند. وقتی افراد از بند آزاد می‌شوند، باید دوباره بررسی شوند.
خبرنگار: چند نفر نظامی در این بیست نفر بودند؟
عبدالسلام رحیمی: آنها تحت بررسی است که دقیق کنیم که در بین آنها افرادی بوده که سن‌شان بسیار پایین بوده و آنها نظامیان نبوده‌اند.
خبرنگار: هیچ کس (نظامی بوده)؟
عبدالسلام رحیمی: هنوز هم باید ارقام را دوباره چک کنیم و با هویت‌شان بررسی شود.
خبرنگار: چند روز می‌گذرد، هنوز چک نکرده‌اید! یعنی اینکه برای شما مهم نیست زندانیان؟
عبدالسلام رحیمی: بسیار مهم است. به خاطر آزادی همان‌ها ما این پروسه را پیش می‌بریم.
خبرنگار: چند نفر تا امروز آزاد شده؟
عبدالسلام رحیمی: 20 نفر.
خبرنگار: در بین آنها چند نفر نظامی بوده؟
عبدالسلام رحیمی: باید افرادی که آزاد شده بررسی شود.
خبرنگار: سربازی که به خون می‌افتد، شما هنوز اطلاع ندارید که چند نفرشان اسیر است. حتی جسد‌هایی از سربازان دفن شده که بعداً دیده شد که آن جسد‌ها از کسانی دیگری بود. سربازانی که خاک خوردند و جان‌شان را به خطر انداختند تا این که شما در کاخ‌های مفشن حکومتداری کنید.
عبدالسلام رحیمی: مسأله این است که کسانی که به دست دولت افغانستان زندانی است، ارقام‌شان معلوم است و لیست‌های‌شان هم برای نهادهایی که ذیربط است داده شده و ارقام دقیق است. این کار دولت افغانستان است. کسانی به دست طالبان اسیر شده باید رعایت می‌شد و معلومات شریک می‌شد؛ اقلاً برای آی‌سی‌آر‌سی از طرف طالبان معلومات داده می‌شد.
خبرنگار: وقتی طالبان می‌َآیند لیست ۵۰۰۰ نفری را برای‌تان تسلیم می‌کند و بالای ۱۵ نفر انگشت می‌ماند که فرماندهان بلند‌پایه‌ی این گروه است، ما هم باید بدانیم که چند نفر بلند‌پایه‌ی ما و چند سرباز و چند افسر ما به نزد طالبان زندانی است.
عبدالسلام رحیمی: کل‌شان را می‌فهمیم.
خبرنگار: شما می‌گویید که هنوز معلوم نیست، باید طالب بیاید بگوید.
عبدالسلام رحیمی: طالبان کسانی هستند که وقتی اسیر می‌گیرند، برای هیچ نهادی معلومات نمی‌دهند.
خبرنگار: ما باید بدانیم که چه کسی را گرفته‌اند. نهادهای امنیتی ما باید بدانند.
عبدالسلام رحیمی: بلی. ما می‌دانیم که کی‌ها نزد آنها اسیر است. ولی این که او زنده است و به دست طالبان زندانی است این وقت می‌گیرد. وقتی آنها معلومات ندهند، شما چگونه معلومات می‌گیرید؟
خبرنگار: مرده‌اش را که باید بخواهیم. درست است یا نیست؟ کجا دفن شده؟ اگر مرده است. خانواده سرباز باید بداند یا خیر؟
عبدالسلام رحیمی: بلی. وقتی که همراه طرف، مذاکره کنیم، همین کار را انجام می‌دهیم. ولی وقتی تماسی وجود ندارد، طرف مقابل هم معلومات را شریک نمی‌سازد، شما چه رقم می‌فهمید که آنها در کجا است؟ ثابت ساختن این موضوع یک مقدار زمان‌گیر است و نیاز به وقت دارد و اگر خود آنها اطلاع ندهند ما نمی‌توانیم معلومات داشته باشیم.
خبرنگار: اگر حکومتی باشد می‌داند که کی‌ها نزد طالب بندی است. شما لیست دادید که یک هزار زندانی را رها بسازید، نه اینکه کی را و در چه سطحی. ولی برعکس طالبان زندانیان‌شان را نام گرفته و لیست هم دارند، این عجیب نیست؟
عبدالسلام رحیمی: لیست تمام نهادهای امنیتی و دفاعی ما دقیق است. نام داده‌اند ولی طرف مقابل باید بگوید کدام یک پیش‌شان زندانی است و کدام یک نیست. آنها باید معلومات بدهند. اینگونه نبوده که ما معلومات نداشته باشیم. ما معلومات کامل و دقیق داشتیم اما هر دو طرف باید بگوید. از طرف دولت همه چیز روی یک ریکارد است. هر کسی که گرفتار می‌شود، وارد یک پروسه می‌شود، او مصون است. بسیار آسان است که شما لیست‌ها را بگیرید. این کار دولت است.
خبرنگار: مذاکرات چه موقع آغاز می‌شود؟
عبدالسلام رحیمی: هنوز تاریخ مشخص نداریم به خاطر اینکه باید روی یک تاریخ تفاهم صورت بگیرد تا هنوز تفاهم نشده است.
خبرنگار: گروه تماس شما به قطر رفت. چه کرد؟
عبدالسلام رحیمی: گروه تماس به خاطر این به قطر رفت که درب گفت‌وگو باز شود و همان گروه تماس بود که در کابل بالای رهایی زندانیان کار کرد.
خبرنگار: چه زمانی شما با طالبان می‌نشینید، آیا تاریخ آن مشخص است؟
عبدالسلام رحیمی: فعلاً ما آماده استیم. تاریخ مشخص را باید دو طرف تعیین کند.
خبرنگار: چه زمانی تاریخ مذاکرات مشخص می‌شود؟ آیا خودتان آماده می‌شوید و یا امریکا تاریخ را مشخص می‌سازد؟
عبدالسلام رحیمی: باید ما و طالب بنشینیم و مشخص بسازیم.
خبرنگار: قرار است بنشینید، یا خیر؟
عبدالسلام رحیمی: پروسه صلح به همین خاطر جریان دارد. ما در یک شرایطی قرار داریم که کجا بنشینیم و بستگی به چیزهای دیگری دارد. اول باید توافق صورت گیرد، بعداً تاریخ و روز مذاکرات را تعیین می‌کنیم. ولی تا حال ما و شما تاریخ مشخص نداریم. اینکه در کجا بنشینیم باز هم به دو طرف ارتباط دارد که تفاهم شود. ولی فعلاً همه پرواز‌ها متوقف است و پرواز‌ی صورت نمی‌گیرد.
خبرنگار: کلان‌ترین کارنامه شما از شروع مأموریت صلح‌تان چیست؟
عبدالسلام رحیمی: ساختن یک پروسه و یک ظرفیتی که تمام مسایل را به صورت جامع کار کند و آماده بسازد تا در پروسه صلح از آن استفاده شود.
خبرنگار: ظرفیت یعنی چه؟ شما چه کردید تا به حال؟ فقط افراد استخدام کردید و یا کار دیگر؟
عبدالسلام رحیمی: استخدام افراد شامل آن می‌شود، ولی تمام مطالعاتی که لازم بود، جمع‌آوری و معلومات تمام کار‌هایی که لازم بود که پروسه صلح آغاز شود، آن را هم انجام دادیم.
خبرنگار: شناخت شخصی شما من‌حیث یک وزیر، از طالب چه است؟
عبدالسلام رحیمی: شناخت شخصی من از مدتی طولانی است. من‌حیث یک نهاد، دوامدار آن را مطالعه کرده‌ایم و من‌حیث افراد، کسانی بوده‌اند که بعضی افراد را از سابق می‌شناختیم، بعضی افراد را در طول کارشان که در وقت حکومت طالبان اینجا بودند، ما هم بودیم در افغانستان. در مراحل مختلف همان قدر شناختی که کسی دیگری می‌تواند داشته باشد ما هم داریم. از مدتی که مسوولیت گرفتیم، با آنها نیز در ارتباط بوده‌ایم.
خبرنگار: آیا ملا فاضل را می‌شناسید؟
عبدالسلام رحیمی: بلی. خوب حالی نمی‌شود که در یک مصاحبه ما و شما کلیات یک شخص را بیان کنیم.
خبرنگار: ملا فاضل در دوران طالبان چه کار می‌کرد؟
عبدالسلام رحیمی: کسی است که فعلاً مطرح است. قبلاً در گوانتانامو بود، از آن‌جا آزاد شده است. یکی از کسانی است که بسیار فعالانه پروسه را پیش می‌برد و در آینده پروسه صلح هم دخیل است و کار می‌کنیم.
خبرنگار: رئیس‌جمهور گفته که بیش از صد پیمان صلح را مطالعه کرده، شما چند پیمان صلح را مطالعه کردید؟
عبدالسلام رحیمی: اگرچه که صد پیمان را نخوانده‌ام ولی تعداد زیادی از اسناد و کتاب‌ها را مطالعه کردم.
خبرنگار: مالی‌خان دوباره برگشته به میدان‌های جنگ. قراری که آقای نبیل رئیس پیشین امنیت ملی هم ادعا کرده، اگر درست باشد می‌پذیرید که خیانت در رهایی او انجام شده، هم در رهایی مالی‌خان و انس حقانی؟
عبدالسلام رحیمی: تا اندازه‌ای که معلومات وجود دارد، او به پاکستان رفته ولی این که در خط اول جنگ حضور داشته باشد، تا هنوز سندی نداریم. در یک پروسه صلح هر اقدامی که شما می‌کنید، «افراد» می‌تواند نظر به تصمیم خودش یک کار درست را انجام بدهد و یا یک کار غلطی انجام بدهد.
خبرنگار: ولی او فرد نیست. شما از آدرس دولت افغانستان سه عضو شبکه حقانی را آزاد ساختید و عضو کلیدی طالبان، این درست است؟
عبدالسلام رحیمی: در همان پروسه، سه نفر آزاد شدند. اهمیت آنها زیاد‌تر ارتباط به فامیل‌شان داشت و از فرماندهان عملیاتی و سرشناس ساحه نبود.
خبرنگار: اگر مالی‌خان در حال حاضر در پاکستان باشد و اگر میدان‌های جنگ را حمایت مالی و جنگ‌ها را برنامه‌ریزی کند و مردم افغانستان در عملیات آنها کشته شوند، مسوول شما هستید؟
عبدالسلام رحیمی: ببینید! روزی که مالی‌خان در زندان هم بود آن کار جنگ جریان داشت. شما چطور گفته می‌توانید که این کار به خاطر اینکه مالی‌خان رفته جریان دارد. این را ما دقیق گفته نمی‌توانیم.
خبرنگار: مالی خان در پاکستان است درست؟
عبدالسلام رحیمی: شخصاً نمی‌فهمم که در پاکستان است، اما چیزی که در مطبوعات آمده او در پاکستان است.
خبرنگار: ولی ما باید بدانیم که این اشخاص سرشناس طالب در کجا است. به لحاظ اینکه آنها افراد سرشناس طالب بود، نه افراد عادی و شما تضمین گرفتید که آنها دوباره به میدان‌های جنگ برنگردند، کجاست تضمین‌تان؟
عبدالسلام رحیمی: آنها خودشان تعهد کردند که نمی‌روند به میدان جنگ.
خبرنگار: مالی خان در پاکستان چه می‌کند. ما استخبارات داریم یا خیر؟
عبدالسلام رحیمی: استخبارات بالای آنها کار می‌کند. قوای مسلح ما اردوی ما امنیت ملی ما همگی‌شان شب و روز وظایف خود را به صورت درست انجام می‌دهند، هم روی مسایل امنیتی هم در رسیدگی به مشکلاتی که از کرونا است. شما می‌بینید که آنها شب و روز ایستاده‌اند و زحمت می‌کشند.
خبرنگار: چهارده ماه بعد که در توافقنامه امریکا و طالب هم ذکر گردیده که هیچ سرباز امریکایی در افغانستان نخواهد بود و به گونه کامل از افغانستان خارج می‌شوند، مدتی هم از امضای توافقنامه هم می‌گذرد، آیا بعد از یک سال دیگر امریکایی‌ها در افغانستان خواهند بود؟
عبدالسلام رحیمی: این تصامیمی است که ایالات متحده خواهد گرفت. در ضمن این را نیز گفته‌اند که طرف توافق نیز قدم‌های لازم را بردارند.
خبرنگار: ما در کجای آن توافقنامه قرار داریم؟
عبدالسلام رحیمی: ما در جایی هستیم که فعلاً او مرحله گذشته. دو طرف است، دولت افغانستان، رهبری سیاسی دولت طرف جمهوری اسلامی افغانستان قرار دارد و همراه طالبان وارد مذاکره می‌شود.
خبرنگار: یعنی امریکا تصمیم می‌گیرد که امروز و یا فردا در افغانستان باقی بماند و یا نماند؟
عبدالسلام رحیمی: طبعاً در مورد سربازان هر مملکت، خودش تصمیم می‌گیرد.
خبرنگار: ولی ما با امریکا پیمان داریم؟ در چوکات پیمان عمل خواهد کرد؟ بر اساس پیمان باید چند سال دیگر هم امریکا در افغانستان حضور داشته باشد.
عبدالسلام رحیمی: بر اساس پیمان هیچ کس مکلفیت ندارد که چند سال باشد ولی یک طرز‌العمل در نظر گرفته شده که در صورتی که خارج می‌شوند، مطابق همان طرز‌العمل باید خارج شوند.
خبرنگار: شما نمی‌دانید که امریکایی‌ها بعد از یک سال در افغانستان میباشند و یا بیرون می‌شوند؟
عبدالسلام رحیمی: مطابق BSA؛ که هنوز هم سند معتبر است؛ مطابق همان سند روابط ما با امریکا به پیش می‌رود.