سخنرانی عبدالسلام رحیمی نماینده خاص رئیسجمهور و وزیر دولت در امور صلح در محفل تجلیل از روز جهانی صلح
باغ بابر ـ ۳۰ سنبله ۱۳۹۸
بسم الله الرحمن الرحیم
روز جهانی صلح را به مردم افغانستان، مردمی که هر لحظه نبود صلح و بودن جنگ را تحمل می‌کنند و هر لحظه با گوشت و پوست و استخوان خود، شرایط جنگ را احساس می‌کنند؛ و به شما حاضرین محترم در جلسه، تبریک و تهنیت می‌گویم.
مردم ما، ملت ما و کشور ما، بیش از دو دهه است که در خط مقدم مبارزه با تروریزم و امنیت جهانی قرار دارند. ما نه‌تنها در دفاع از مملکت خود ایستادگی کرده‌ایم، بلکه در خط مقدم امنیت جهانی بوده‌ایم. این قربانی را که ملت ما داده، باید جهان ممنون آن باشد و بفهمند که قربانی‌های ما، تنها به خاطر کشور ما نبوده؛ حتی به همین دلیل، شاید شرایط جنگ بر ما بیشتر و شدیدتر شده باشد. پس ما وقتی که سهم خود را ادا می‌کنیم و قربانی می‌دهیم، توقع داریم که جامعه جهانی این نقش ملت افغانستان را بشناسد و قدردانی کند؛ و در روز ضرورت، پهلوی این مردم باشند.
فعلاً که پروسه‌ی صلح روی دست است، خوشبختانه جامعه بین‌المللی از پروسه‌ی صلح حمایت می‌کند و پهلوی ما هستند. تداوم این راه را از آنها خواهشمندیم تا همراه ما دوام بدهند و صلحی را حمایت کنند که بر اساس منافع این ملت باشد؛ صلحی که باعزت باشد، صلحی که دوام داشته باشد و صلحی که دوباره به یک جنگ دیگری تبدیل نشود.
صدای مردم افغانستان، صدای جامعه‌ی مدنی ما، صدای زنان، صدای افغانستان، منحیث مجموع، بلندترین صدا در پروسه‌ی صلح باشد؛ نه اینکه صدای این مردم در پشت صحنه‌ی منافع قدرت‌های بین‌المللی کم شود و خاموش شود.
مردمی که در کشورهای دیگر دنیا زندگی می‌کنند، شاید به این خاطر صلح برای‌شان مهم باشد که فرصت‌هایی را برای انکشاف نگاه کنند و آن فرصت‌ها را از دست ندهند؛ اما ما صلح را برای نفس کشیدن ضرورت داریم. طفل ما صلح را برای مکتب رفتن ضرورت دارد. برای این صلح را ضرورت داریم که وقتی صبح از خانه بیرون می‌شویم، تمام اعضای فامیل مطمئن باشند که شام امیدی هست که همه زنده برگردند. پس ما هستیم که قدر صلح را می‌فهمیم؛ ولی صلحی که کارآمد باشد!
جنگ، تحمیل شده؛ صلح نباید با شرایطی که شرایط ما نباشد تحمیل شود. این سخن به معنی آن نیست که ما مخالف هستیم یا صلح نمی‌خواهیم یا در آن تأخیر می‌کنیم؛ گپ‌هایی که در این روزها در این فضا بسیار زیاد است. دولت افغانستان پیشاهنگ و علم‌بردار پروسه‌ی صلح بوده است؛ و تمام تلاش‌هایی که لازم بوده و تمام ریسک‌هایی که موجود بوده گرفته شده؛ تمام دروازه‌‌ها را برای صلح باز نگه داشته و بار بار سر طرف مقابل صدا کرده که می‌خواهیم مذاکره کنیم، می‌خواهیم گپ بزنیم، می‌خواهیم تفاهم کنیم، می‌خواهیم به صلح برسیم. این موقف، از موقف عزت و قدرت و اطمینان گفته شده است. طرف مقابل هم باید نشان بدهد و به جای این که صلح گمشده‌ی مردم افغانستان را در پایتخت‌های بیرونی دنبال کنند، تلاش کنند و این گمشده‌ی داخل افغانستان است. سوزن داخل خانه گم شده در بیرون پشتش نگردید. صلح بین افغان‌ها آمده می‌تواند؛ نه این که در پایتخت‌های بیرونی و به خاطر منافع قدرت‌های دیگر باشد.
مشارکت ما، همکاری ما همراه جامعه‌ی بین‌المللی ـ که تشکر از آنها می‌کنیم ـ هست؛ در روز جنگ ایستاده شدند، کمک کردند؛ در پروسه‌ی صلح هم ایستاده هستند. ابتکارات و تلاش‌هایی که تا حالا در پروسه صلح شده، قابل قدر است (اما) بیش از آن و بهتر از آن برای افغانستان نیاز است. دولت افغانستان باید نقش مرکزی را در پروسه‌ی صلح به نمایندگی از مردم افغانستان داشته باشد. ملتی که بار جنگ را می‌کشد، حق دارد که صدای‌شان صدای مرکزی در پروسه‌ی صلح باشد.
صلح، خواست اساسی و عاجل مردم افغانستان است. فرد فرد و هر شخصی که در هر جایی که زندگی می‌کند، چه در ساحهی دولت و یا در ساحهی طالب، برای همه صلح مهم است. ثبوت این، سه روز آتش‌بس است که سال گذشته در عید فطر شما دیدید. سه روز مردم فرصت داشتند. از هر دو طرف این معضل، همه آمدند و نشان دادند که چه قدر تشنه‌ی صلح هستند و چه قدر تشنه‌ی این هستند که فرصتی میسر شود تا دیگر مجبور نباشند که به محض اینکه یکدیگر را دیدند، سر یکدیگر فیر کنند. آن روزها را همه با هم تجلیل کردند. آن تصویرها، بسیار زنده است و از افغانستان بعد از صلح، یک تصویر بسیار خُردش همان است.
پروسه‌ی صلح آمادگی می‌خواهد. تمام نهادها و تمام ظرفیت‌ها عیار شده که چه طور جنگ را پیش ببریم. در آن بخش، هم ظرفیت وجود دارد و هم پلان، هم امکانات و وسایل وجود دارد و هم به صورت مؤثر جنگ جریان دارد. اگر بخواهیم صلح بیاوریم برای صلح ظرفیت کار است. دولت افغانستان نشان داده که به صلح عقیده دارد و به خاطر صلح کار می‌کند؛ از این خاطر از جایی که همان ظرفیت‌های لازم را باید ایجاد کند، شروع کرده است. در جامعه ما در بین شما، در بین مردم و در بیرون، ظرفیت‌های بسیار کلان و غنی وجود دارد که می‌تواند برای صلح کار کند. رشد جامعه‌ی مدنی در افغانستان، رشد مطبوعات، سکتور خصوصی و بخش‌های مختلف، حضور زنان در جامعه ـ حضور پررنگی که فعلاً در همین جا دیده می‌شود و در متن جامعه هم دیده می‌شود ـ اینها همه ظرفیت‌هایی است که برای صلح وجود دارد. من به اطمینان گفته می‌توانم که هر فرد افغان ـ خصوصاً زنان ـ هر کدام‌شان یک فرد فعال است که برای صلح کار می‌کند و این ظرفیت را دارند که کار کنند.
دولت برنامه‌ای را ایجاد کرده که روی آن کار می‌کند تا ظرفیت‌های موجود در جامعه را منسجم بسازد، آماده بسازد و این ظرفیت‌ها را با هم ربط بدهد؛ تا به چه صورت می‌توانیم روزی که صلح می‌آید، باز هم برای صلح کار کنیم.
صلح باید صلح مردم افغانستان باشد؛ نمی‌تواند صلح یک گروه باشد، نمی‌تواند صلح یک طرف افغانستان باشد، نمی‌تواند صلح یک منطقه‌ی خاصی باشد؛ باید صلح مردم افغانستان باشد. مردم افغانستان کسانی هستند که در دو طرف جنگ مجبورند و بند مانده‌اند. این صلح باید برای همه مفهوم داشته باشد. در این صورت، به تفاهم و به اجماع مردمی ضرورت است، کاری که فعلاً جریان دارد. هم مستقیماً سر این موضوع کار می‌شود و هم سر انسجام ظرفیت‌هایی که می‌تواند این تفاهم ملی و این اجماع ملی را به وجود بیاورد و حفظ کند. سر انسجام این نهادها کار جریان دارد.
مردم افغانستان در لویه‌جرگه گپ خود را گفت. ملت گپ خود را در لویه‌جرگه گفت ـ یک تعداد شما در آن جا حضور داشتید ـ گفته شد و روی کاغذ آمد. رئیس دولت در همان مجلس اعلام کرد که سندی را که شما به من دادید، برنامه صلح است. این سند برنامه صلح دولت است. خطوط اساسی برنامه‌ی دولت همان چیزهایی است که در لویه‌جرگه، مردم افغانستان گفتند که این کارها را بکنید و این تدابیر را بگیرید. چوکات عمومی را آنها [اعضای لویه‌جرگه] تعیین کردند. از همان روز، در هر بُعد کار شروع شده تا ظرفیت ساخته شود و در هر بعد ما آماده باشیم که اگر طرف مقابل آماده باشد که گپ بزنیم، ما در 24 ساعت آماده باشیم که درست است و بیاییم بشینیم گپ بزنیم. اگر سر آتش‌بس تفاهم می‌شود کل ظرفیت‌ها آماده باشد که آتش‌بس را درست عملی کنیم. از طرف خود درست عملی کنیم و از طرف مقابل درست نظارت کنیم که آیا آنها هم آن را رعایت می‌کنند و یا نمی‌کنند. همه این چیزها ظرفیت می‌خواهد، میکانیزم می‌خواهد؛ که اینها جریان دارد.
سر موضوع محبوسین کار جدی صورت گرفته است. دوسیه‌های هر یک از محبوسینی که به این پروسه ارتباط دارد، مطالعه شده، دسته‌بندی شده، سر آن کار شده است. منحیث یک قدم حسن‌نیت، در عید فطر امسال یک تعداد از زندانیان آزاد شد. اینها قدم‌های حسن‌نیت بود و نشان داد که دولت افغانستان قدم به قدم موضوع را تعقیب می‌کند و هر دقیقه‌ای که طرف مقابل آماده باشد، همان دقیقه دولت افغانستان کاملاً آماده است. ظرفیت ایجادشده توان این را دارد و می‌تواند این کار را به صورت درست پیش ببرد؛ نه اینکه یک کاغذ را تولید کند و سر طاق بماند و باز آن را فراموش کند.
د افغانستان دولت د لویې جرګې د وړاندیزونو پر اساس هر ځل وړاندیز کړی چې راشئ خبرې وکړو، دولت تیار دی او غواړي چې له مقابل لوري سره په هر ځای او وخت کې کېنی خبرې وکړي، بامفهومه مذاکره به وکړي او ښو نتایج ته ورسېږي، دا پایلې به عملي وي.
متأسفانه مقابل لوري کله کله داسې رویه کړې چې د تکبر بوی ترې راځی. د افغانستان ولس او د هغه په نمایندګی د افغانستان دولت په تواضع، اطمینان، قوت او عزت سره خپل دا موقف ساتلی، بیا به یې هم ساتي او پر دې عقیده لري؛ خو زما پیشنهاد دا دی چې د دې پر ځای چې پر مختلفو پایتختو ګرځو او له هغوی څخه د سولې هیله کوو، سوله دلته ده او د افغانانو تر منځ راتلای شي. راځئ له افغانانو سره کېنو او دا دایمي او باعزته سوله راولو؛ او که فکر کوئ چې د خارجی قوتو په وتلو سره بیا ۱۹۹۰یمه لسیزه تکرارېږي، دا غلط فکر دی. هغه وخت او نن ډېر لوی توپیرونه لري. دا ولس، دا خلک او دا ملت نه غواړي هغه تریخ او تور تاریخ بیا تکرار شي.
د افغانستان هغه جور شوي ظرفیتونه او ملي بنسټونه چې دغه مملکت ساتي، د حیات له تداوم سره یې مرسته کوي، دا بیرغ په عزت سره ساتي او ساتل یې غواړي. د نن ورځې سوله به له دغو شرایطو سره متفاوته وي. په دې هیله چې هر څه له منځه لاړ شي چې موږ بیا راشو او قدرت ونیسو. دا د ملت د ارادې خلاف هڅه ده، راځئ د ملت له ارادې سره ګډ، یو ځای، په عزت او په ښه طریقه سره سولې ته راشو، په دې کې د ټولو عزت خوندي کېږي.
هر افغان دا هیله لري چې یو مستقل او پر ځان متکی افغانستان وګوري، دا د هر افغان هیله ده او په دغه هېواد کې زه یو سړی هم داسې نه وینم چې دا ونه‌غواړي. دا د ټولو غوښتنه ده، د دې موخې د ترلاسه کولو لپاره باید څه چې لرو ویې ساتو او څه چې کم دي هغه راولو. د موجودو ظرفیتونو او ملي پانګې په ختمولو سره افغانستان نه استقلال ته رسېږي او نه پر ځان متکی کېږي. راځئ دا خپله موجوده هستي وساتو او په سوله کې نوره ګټه هم وکړو، سره کېنو او له دغه وطن د هرې ورځې غم ټغر ټول کړو.
دولت بر اساس برنامه‌ای که لویه‌جرگه تجویز کرده، به صورت منظم روی ساختن و آماده ساختن ظرفیت‌ها و انسجام بین ظرفیت‌هایی که در جامعه وجود دارد، کار کرده است. روی ایجاد تفاهم و اجماع برای صلح کار همه‌روزه جریان دارد و نهادهایی که کار را بهتر انجام داده می‌تواند تا سطح جامعه، نهادی که تا سطح قریه حضور دارند در انسجام آنها به صورت منظم کار جریان دارد و از آنها کار گرفته می‌شود. ان‌شاءلله پیام صلح، پیامی خواهد بود که فرد فرد هر افغان، پشت آن ایستاده شود و این را به زودی ما و شما خواهیم دید. صلح اجندای اصلی دولت است، برای فعلاً و برای آینده.
آماده ساختن میکانیزم مذاکره با طرف مقابل، یکی از کارهایی بود که ما و شما دیدیم. قبلاً وقتی که کوشش می‌شد که یک هیأت را برای یک جلسه دیالوگ روان کنیم، مشکلات داشتیم. فعلاً بر سر آن ماه‌ها است که کار جریان دارد و یک میکانیزم آماده وجود دارد و هر دقیقه‌ای که طرف مقابل قبول کند، ما می‌توانیم هیأت را روان کنیم، با مشوره تمام کسانی که دل‌شان برای صلح می‌تپد و می‌خواهند در پروسه صلح همکاری کنند. در مشوره آنها و با هماهنگی همه، آن ظرفیت آماده است و ما آماده هستیم که برویم پشت میز مذاکره و به قوت و با تعهد به پروسه صلح صحبت کنیم و از آن نتیجه داشته باشیم.
(درباره) ایجاد میکانیزم‌های تطبیقی و اجرایی. شما پشت میز رفتید، در آنجا گپ زدید، به توافق رسیدید، چه به توافق عمومی می‌رسید یا در خلال پروسه‌ی مذاکرات قدم‌هایی برای اعتمادسازی تصمیم گرفته می‌شود یا کارهای دیگری تصمیم گرفته می‌شود که عجالتاً باید اجرا شود؛ برای همه اینها ظرفیت کار است. آن ظرفیت‌ها حداکثرش آماده شده، کار شده، و هماهنگی بین نهادهای مربوط در دولت و بیرون دولت شده است. سر این مسایل کار شده و ما آماده هستیم، هر توافق مقطعی خُرد یا توافق عمومی که صورت بگیرد، بتوانیم آن را تطبیق و درست نظارت کنیم؛ حتی میکانیزمی که چه رقم روزانه و ساعتوار با طرف مقابل ارتباط داشته باشیم، که اگر از توافقات عدول می‌شود باید دفعتاً بتوانیم از آن جلوگیری کنیم؛ کار بیشتر جریان دارد.
تعهد بسیار متین وجود دارد که با استفاده از هر وسیله و روش و با استفاده از همه وسایل و روش‌ها، پروسه‌ی صلح به سرمنزل موفقیت رسانده شود، طوری که مردم افغانستان از نتایجش راضی و مطمئن باشند، در پروسه همگام باشند و تا رسیدن به آن سرمنزل و در تطبیق آن، همه پشتیبان باشند.
نکته‌ی دیگر این که از دولت خواسته شده بود که سر پروسه‌ی صلح اجماع منطقه‌یی را به وجود آورید. از روزی که جلسه‌ی لویه‌جرگه خلاص شد، از همان دقیقه این کار شروع شده، و دولت افغانستان به قوت کار کرده است. همراه کشورهای همسایه هماهنگی بسیار بهتر ایجاد شده است. همراه کشورها و قدرت‌های منطقه‌یی بحث جریان دارد، گپ زده شده است و همه‌شان الحمدلله طرفدار صلحی در افغانستان هستند که سبب ثبات منطقه و زمینه‌ساز پیشرفت اقتصادی منطقه شود. در این باره پیشرفت‌های خوبی داشتیم، تفصیلاتش را می‌توانیم بعداً بگوییم.
در پایان ما و شما منحیث مردم افغانستان، و دولت به نمایندگی از مردم افغانستان، به صلح نیاز داریم، به صلح عقیده داریم و هیچ بدیل بهتر از صلح باعزت و پایدار نمی‌شناسیم و وجود هم ندارد.
بسیار تشکر از توجه شما.
ویدیو سخنرانی: